Det skulle vere sol, vi skulle reise til Łódź

Marit Kaldhol: Det skulle vere sol, vi skulle reise til Lodz, 176 sider

Korleis er det å ikkje vere hovudperson i sitt eige liv? Alltid å vere redd for at telefonen ringer? At når det tikkar inn ei melding eller bankar på døra er det den beskjeden som kjem. Beskjeden du fryktar mest av alt. Ho er død.

Jenny si storesyster er narkoman. Jenny er veslesystera, nærmaste pårørande og har livet på vent fordi storesystera ikkje greier å ta vare på seg sjølv. Jenny er stadig mer heime frå skulen og ventar på at Solrun skal kome heim. Sorun lover å ringe, sende melding, kome heim. Ho kjem ikkje heim.

Boka hoppar fram og tilbake i tid. Dei er fire i barndommen, Jenny, Solrun og mor. Og bestefar Olvar i nabohuset. Kva som får ein person til å byrje med stoffmisbruk, finst det sjeldan eit klart svar på. I denne historia ligg det mykje usagt mellom linjene. Solrun var redd om kvelden og fekk liggje på mora sitt rom. Mora gav henne til slutt ein tablett å sove på. Ein tablett blei kanskje fleire. Saknet etter den fråverande faren er dominerande. I tenåra var Solrun aldri fornøgd med eigne prestasjonar. Ho ville bli betre. Alltid betre.

Eg synest eg høyrer klynkinga frå nettene for, da vi sov på same rom. Då du låg og snudde deg og eg høyrde raslinga i dynetrekket. Stemma di så tynn i mørket, ein sytråd, tynn og stram på same tid. Så begynte du å rope, opna munnen og ropte på mamma. Ropte heilt til ho kom. s 54 

For eit år sidan mista dei mor si i ei tragisk ulukke. Bestefar Olvar har blitt gammal og blind, men bur framleis i nabohuset. Han treng ein del hjelp. Jenny sit att med eit ansvar for stort til å bere. Aleine skal ho forsøke å berge systera. Ho bestiller legetimar som aldri blir nytta, lagar middag som ho må ete aleine og låner vekk pengar som sikkert blir brukt til dop. Klumpen i magen veks seg større og større, ho har ei uro som aldri forsvinn. Jenny greier ikkje å gå til undervisninga, greier ikkje å skrive oppgåve. Tenkjer berre på kor systera er.

Dette er ei veldig fin bok. Trist og sørgjeleg, men det er trass alt Kaldhol vi snakkar om. Vi les ikkje bøkene hennar og forventar noko koseleg. Måten Kaldhol får fram dei såre kjenslene, det konstante saknet etter systera er det som driv heile handlinga framover. Språket er poetisk, scenisk og får fram den underliggjande sorga. Jenny går frå å vere veslesystera som blei passa på, til å vere den ansvarsfulle vaksne. Men kven skal sjå etter at Jenny har det godt?

Jenny får ikkje den frykta telefonen. Boka har ein open slutt, noko eg synest er veldig fint, og avsluttar med desse håpefulle orda:

Ikkje eit år til på denne måte, Solrun. Ikkje eit år til. Eg skal finne deg. s 176

Ei av Kaldhols beste. Anbefalast.

Takk til Samlaget for lesereksemplar.